Terwijl miljoenen mensen genieten van een gezellige avond bij vrienden en/of familie, een avond waar ze lang naar uitgekeken hebben, is de avond van 24 december voor mij de dag van het jaar waar ik het meeste tegen opzie. Als ik één dag kon vermijden, dan was het de dag voor Kerst.
Hoewel de kadootjes, zorgvuldig gekozen van een gedetailleerd en mooi verzorgd lijstje met daarop tientallen dingen die ik leuk vind, voor mij veeleer een schadevergoeding zijn voor de stress die ik doormaak die avond, zou ik ze met alle plezier ruilen voor de belofte dat ik nooit of te nimmer nog een kerstavond zou moeten vieren. De eigenlijke avond lijkt enorm lang, eindeloos lang, te duren en bevat eigenlijk drie sociale evenementen die in elkaar overlopen. Eerst is er het deel met het aperitief, de hapjes en de kadootjes, daarna de maaltijd en achteraf nog het koffie-en-taart-deel dat duurt tot na middernacht. Drie evenmenten in één maar ook stress voor drie.
Het begint al met de aankomst zelf. Komen we als eerste aan, als het nog rustig is, om dan mijn broer en nicht te zien aankomen terwijl het steeds drukker en luider wordt? Op die manier kan ik langzaam wennen aan de drukte maar is er wel de stress van het visuele. Het heen en weer lopen en begroeten die het moment vooraf gaan waarop iedereen plaats genomen heeft en het eigenlijke aperitief start. Tegen dat moment beleef ik al een stresspiek en dan moet het feest nog beginnen. Als laatste aankomen dan maar? Dan kom ik van een rustige, stille straat binnen in een muur van prikkels en lawaai. Iedereen is al aan het praten en dan moeten wij ons daartussen gooien om iedereen (eigenlijk maar een handvol familieleden) te begroeten. Nog zo’n stressmoment. Kussen, een knuffel,… het hoeft voor mij niet, liever niet zelfs, maar het hoort erbij.
En dan zit iedereen neer, heeft iedereen een glaasje en worden de kadootjes uitgewisseld. Omdat ik zeker ben dat ik iets krijg wat ik wil heb ik hier niet echt problemen mee. Ik weet immers dat ik de geschenken leuk zal vinden en niet zal moeten doen alsof. Wat anderen vinden van de kadootjes die ik gekocht heb baart me ook weinig zorgen, zij hebben immers ook een lijstje gemaakt waar ik niet van afgeweken ben. Toch is ook dit deel van het “feest” zo ontzettend vermoeiend en geeft het me zo verschrikkelijk veel lichamelijke en mentale stress. Iedereen praat door elkaar, meestal veel te luid om de anderen te overstemmen die op dat moment tegen iemand anders aan het praten zijn, en er is het geritsel van verpakkingsmateriaal, de chaos van de vele kleuren en bewegingen en het semi-claustrofobische gevoel omcirkeld te zijn (door de mensen die rond de tafel zitten). Hierna mag voor mij het feest stoppen, ik heb immers al een serieuze inspanning gedaan en ik zou graag nog wat energie overhebben om het einde van de avond te halen en er misschien nog even van te genieten als ik terug thuis, in mijn veilige omgeving ben. Maar het stopt niet. Integendeel.
Na het aperitief verplaatst iedereen zich naar de overvolle tafel. Traditioneel eten we op kerstavond gourmet en voor mijn moeder horen daar een rist aan kruiden en groenten bij, mooi verspreid in talloze potjes en schaaltjes over de gehele tafel. Nu is het concept van gourmet iets wat ik niet begrijp. In plaats van op een maaltijd getrakteerd te worden moet je zelf je eten gaan bereiden. Je kan niet beslissen om een volledige maaltijd klaar te maken, daar zijn de potjes groente, maar ook de eigenlijke pannetjes, te klein voor. Je wordt verondersteld anderhalve aardappel te bakken, een kwartier te wachten om dan een eetlepel roomsaus te maken en dan weer een kwartier te wachten voor je kan genieten van je twee theelepels warme mais. Dat gepruts met kabouterporties is geen maaltijd, laat staan een feestmaal, het is een ritueel. Een ritueel dat om een of andere bizarre en onbekende reden gezellig heet te zijn. Voor mijn vrouw en ik, de enige vegetariërs en strategisch op het einde van de tafel geplaatst, is er een vegetarisch schoteltje. Dit is het moment dat ik moet doen alsof. Ik bak een stukje of twee sojavlees om mijn moeder een plezier te doen en hou het al snel voor bekeken. Naast de chaos op de veel te volle en veel te kleurrijke tafel, met daarrond de veel te luidruchtige familieleden, is er bovendien de penitrante geur van gebakken vlees dat de woonkamer en je neusgaten vult. In die stank, in die drukte, in die chaos moet ik moeite doen om niet over te geven van de stress, laat staan dat ik een “maaltijd” kan binnenkrijgen. Daarom dus de schijnvertoning van de twee gebakken stukjes. Bakken. Doorslikken. Klaar! Omdat het maaltijddeel veel te lang duurt en ik het niet aankan om gedurende al die tijd aan die tafel te blijven zitten is dit het moment dat ik me terugtrek in het salon en met oordopjes in de oren mijn ogen dichtdoe. Niet om te slapen maar om een beetje tot rust te komen, om de drukte in mijn hoofd en pijn in mijn spieren te dwingen te zakken tot een niveau dat draaglijk genoeg is om de rest van de avond aan te kunnen.
Als de tafel is opgeruimd komt men mij halen voor het derde en laatste deel van de avond. Koffie en taart. Ook hier te veel stress om een hap door mijn keel te krijgen dus sla ik de taart maar over. Mocht ik een keuze hebben over wanneer ik aankom op het feest zou het nu zijn. Het is minder druk met een tafel waarop alleen kopjes en taartbordjes staan en familieleden die na al die uren al wat minder en rustiger praten. Nog even en het is voorbij. Ik hou de klok scherp in de gaten: vanaf middernacht is het volgens mij aanvaardbaar moe te worden en het feest te verlaten. Nog even. De tijd tikt langzaam en ik tel af terwijl ik voor de vorm een poging doe om aan het gesprek deel te nemen tot het moment dat ik subtiel knik naar mijn vrouw. Nu is het genoeg geweest, we hebben onze plicht gedaan en we kunnen eindelijk naar huis.
Maar de avond is nog niet voorbij. Eenmaal thuis blijft mijn lichaam schreeuwen van onverwerkte spanningen. Het duurt nog uren voor ik in staat ben te gaan slapen maar ik ben thuis, veilig in mijn vertrouwde omgeving. Enkel mijn vrouw, ik en de zeven poezen en de hond. Ons gezin. Het gezin waarmee ik deze avond had willen doorbrengen maar niet kon.
Terwijl we naar goede gewoonte de avond overliepen (waar heb ik goed gereageerd op anderen, waar ging ik de mist in?) kwam het gesprek dit jaar op de vaststelling dat dit drie sociale evenementen in een zijn en dat het misschien interessanter zou zijn die te spreiden over twee dagen of om ze te verplaatsen naar de dag van Kerst en dan kort voor de middag te starten zodat het tegen de avond allemaal achter de rug is en ik niet pas ‘s morgens in bed kan kruipen. Hoewel beide pistes hun voordelen hebben blijven ze te druk, te luidruchtig en te lang. Er is geen ontsnappen aan. Nog 364 dagen en de hel begint weer van voor af aan.
